W pierwszej z mogi艂, w niewielkim dole pod 1,3 m warstw膮 ziemi znajdowa艂y si臋 szcz膮tki o艣miu os贸b. Zachowane fragmenty mundur贸w oraz odkryte podczas ekshumacji przedmioty wskazuj膮, 偶e byli to 偶o艂nierze Wehrmachtu. Ze wzgl臋du na podmok艂y teren stan zachowania szcz膮tk贸w jest bardzo z艂y, zachowa艂y si臋 g艂贸wnie czaszki oraz grube ko艣ci: biodrowe, udowe, piszczelowe, ramieniowe, natomiast drobnych ko艣ci niewiele si臋 zachowa艂o. Cia艂a 偶o艂nierzy u艂o偶one by艂y w dw贸ch warstwach, po czterech, r贸wnolegle do siebie, g艂owami przeciwlegle. Opr贸cz ko艣ci i fragment贸w mundur贸w znaleziono trzy he艂my, mena偶k臋 oraz mosi臋偶ny sygnet. Nie znaleziono natomiast nie艣miertelnik贸w ani innych znak贸w, kt贸re mog艂yby wskazywa膰 na to偶samo艣膰 tych os贸b, co wed艂ug pracownik贸w Fundacji Pami臋膰 rzadko si臋 zdarza. Istnieje prawdopodobie艅stwo, 偶e osoba, kt贸ra dokona艂a poch贸wku zabra艂a nie艣miertelniki, by膰 mo偶e dostarczy艂a je do niemieckiego czerwonego krzy偶a, zostanie to sprawdzone w archiwum w Kassel. Je艣li nie uda si臋 ustali膰 to偶samo艣ci 偶o艂nierzy, zostan膮 pogrzebani w bezimiennej mogile.
Z relacji starszych mieszka艅c贸w Miejskich P贸l wiadomo, 偶e gdy Armia Czerwona wkroczy艂a do Przedborza, 偶o艂nierze ci ukryli si臋 w pobliskich zabudowaniach. Informacja o tym dotar艂a do Rosjan, kt贸rzy zorganizowali ob艂aw臋. Wywi膮za艂a si臋 strzelanina, Niemcy zacz臋li ucieka膰, ale zostali schwytani i rozstrzelani przez 偶o艂nierzy Armii Czerwonej. Poch贸wku dokona艂 mieszkaniec Miejskich P贸l pochodzenia niemieckiego o nazwisku Maj, a po wojnie opiekowa艂 si臋 mogi艂膮.
Informacj臋 o tej mogile Fundacja otrzyma艂a ju偶 wcze艣niej, ale musia艂a ona zosta膰 zweryfikowana, nale偶a艂o tak偶e zebra膰 wymagane pozwolenia na prace poszukiwawcze.
- Nasza praca dzieli si臋 na podstawowe trzy etapy: pierwszy etap s膮 to wizje lokalne, wyszukuje si臋 starsze osoby, kt贸re mog膮 pami臋ta膰 okres wojny, nast臋pnie prowadzi si臋 prace sonda偶owe, czyli namierzanie konkretnego miejsca poch贸wku, i czynno艣ci膮 finaln膮 jest ekshumacja. Wizje lokalne s膮 tu najwa偶niejsze, ale nie zawsze daj膮 rezultat. Ludzie cz臋sto myl膮 miejsca, zw艂aszcza gdy nie ma punktu odniesienia - m贸wi pan Leszek z Fundacji Pami臋膰. - Tutaj wizja lokalna by艂a przeprowadzona oko艂o rok temu. Pierwszy sygna艂 o poleg艂ych w okolicy Przedborza otrzymali艣my kilka lat temu, do Fundacji zadzwoni艂 pan z Przedborza, ale rozmowa zosta艂a przerwana i chcia艂bym tutaj poprosi膰 w imieniu fundacji o ponowny kontakt tej osoby, poniewa偶 ta osoba zg艂asza艂a wi臋cej ni偶 jedn膮 mogi艂臋 i ta wiedza by艂aby dla nas przydatna.
Kilka dni p贸藕niej kolejn膮 mogi艂臋 zlokalizowano na terenie kompleksu le艣nego w okolicy wsi Strzelce Ma艂e, miejsce to w ubieg艂ym roku wskaza艂 jeden z mieszka艅c贸w, kt贸ry b臋d膮c dzieckiem, w styczniu 1945 roku widzia艂, jak czerwonoarmi艣ci prowadz膮 grup臋 schwytanych 偶o艂nierzy, kt贸rych potem rozstrzelano na ty艂ach jednego z gospodarstw (dzi艣 jest to 艂膮ka za ko艣cio艂em w Strzelcach Ma艂ych), a po jakim艣 czasie zostali pogrzebani w pobliskim lesie. Po zbadaniu wskazanego miejsca na g艂臋boko艣ci 1,5 m w dole o wymiarach 3x4 m odkryto szcz膮tki 21 偶o艂nierzy. Stan zachowania ko艣ci d艂ugich pozwoli艂 na precyzyjne okre艣lenie ilo艣ci pochowanych os贸b, znaleziono osiem sztuk znak贸w to偶samo艣ci (nie艣miertelniki), kt贸re jednoznacznie 艣wiadcz膮, 偶e byli to 偶o艂nierze Wehrmachtu lub formacji pomocniczych. Po konserwacji zostan膮 przekazane wraz z dokumentacj膮 do siedziby NLZONGW w Kassel.
Szcz膮tki spoczn膮 na cmentarzu dla 偶o艂nierzy niemieckich oraz ofiar represji wojennych w Siemianowicach 艢l膮skich (w Polsce jest ok. 10 takich cmentarzy, szcz膮tki trafiaj膮 na najbli偶szy, w zale偶no艣ci od miejsca ich odnalezienia). Pozosta艂o艣ci mundur贸w zostaj膮 pogrzebane razem z ko艣膰mi, a inne przedmioty znalezione przy szcz膮tkach zakopane w wyznaczonej do tego celu kwaterze na cmentarzu. Jedynie przedmioty dobrze zachowane odsy艂ane s膮 do Niemiec, do Kassel, gdzie znajduje si臋 izba pami臋ci (po pracach ekshumacyjnych w grobie nie pozostawia si臋 nic).
O mogile w okolicy Strzelec w 2005 roku pisa艂 tygodnik Co Nowego.
Fundacja zwraca si臋 z pro艣b膮 o informacje w sprawie mogi艂 wojennych: „Fundacja Pami臋膰”, 00-814 Warszawa, ul. Miedziana 3a/2, tel. 22 654 21 61, e-mail: fundacja.pamiec@volksbund.de
Fotografie, mapka oraz skan artyku艂u dzi臋ki uprzejmo艣ci Pana Leszka z Fundacji Pami臋膰 (podzi臋kowania!).
(pg)