Zapomniane biblioteki (Joanna B臋dkowska)
07.09.2008.

Przedb贸rz kojarzony jest zawsze z walorami turystycznymi, pi臋knym krajobrazem i przyrod膮. Czy nasze miasto mo偶e si臋 poszczyci膰 tylko tym? Szkolnictwo w Przedborzu rozwija艂o si臋, szko艂y wykszta艂ci艂y wielu zacnych obywateli. Z pomoc膮 zawsze przychodzi艂y biblioteki.
Szko艂a M臋ska (1817-1911), Szko艂a Elementarna 呕e艅ska za艂o偶ona przez Pani膮 Katarzyn臋 Gaur (1866-1868), szko艂a El偶biety Jopkiewicz (1910-1913), to tylko niekt贸re, ale we wszystkich by艂y biblioteki. Jak wida膰 tradycje bibliotekarskie s膮 bogate i si臋gaj膮 dawien dawna. Zaraz te偶 po zako艅czeniu dzia艂a艅 wojennych, gdy organizowano szko艂y nie zapomniano o tych wa偶nych plac贸wkach. Do pierwszej powojennej biblioteki szkolnej ksi膮偶ki przekaza艂a pani Janina Sosna w ilo艣ci 162 szt., kt贸re ukrywa艂a w czasie wojny, a 30 szt. przekaza艂 Inspektorat Szkolny z Ko艅skich.
Pr贸cz szkolnych bibliotek by艂y te偶 inne. Jedn膮 z wa偶niejszych by艂a biblioteka Ko艂a Mi艂o艣nik贸w Sceny. KMS powsta艂o w 1924 roku, a do jego powstania przyczynili si臋: ks. dr Antoni R臋czajski i nauczyciele Helena i Zdzia艂aw Widlowie, a tak偶e Zofia i Antoni 呕urawscy.
G艂贸wnym celem dzia艂alno艣ci ko艂a by艂o dawanie przedstawie艅. Postanowiono tak偶e powo艂a膰 do 偶ycia bibliotek臋, kt贸ra mie艣ci艂a si臋 przy ul. Pocztowej 26.
W dniu 1 marca 1925 roku przyj臋to pierwszych czytelnik贸w. Skromny ksi臋gozbi贸r liczy艂 36 ksi膮偶ek. Z roku na rok przybywa艂o czytelnik贸w, a i zasoby biblioteki si臋 powi臋ksza艂y. Po kilku latach swej dzia艂alno艣ci w 1930 roku bibliotek臋 przej膮艂 Tymczasowy Zarz膮d miasta Przedborza. Po wielu trudnych i burzliwych okresach, gdzie czas wojenny da艂 si臋 tak偶e we znaki mo偶emy si臋 ni膮 cieszy膰 tak偶e dzi艣 jako Miejska Biblioteka Publiczna im. Marii Konopnickiej.
W 1924 roku ks. R臋czajski utworzy艂 tak偶e Stowarzyszenie M艂odzie偶y Polskiej. Wraz z dr Jerzym W贸jcickim przybyli na pierwsze spotkanie z m艂odzie偶膮. Biblioteka mie艣ci艂a si臋 p贸藕niej w Domu Ludowym im. Papie偶a Piusa XI, kt贸ry zosta艂 wybudowany dzi臋ki staraniom wspomnianego ksi臋dza. 5 wrze艣nia 1939 roku zosta艂 spalony przez Niemc贸w.
Pod koniec XVIII w. Europie Zachodniej zaczyna wzrasta膰 zainteresowanie du偶ych bibliotek judaikami. Znaczna cz臋艣膰 呕yd贸w polskich pos艂ugiwa艂a si臋 swobodnie j臋zykiem jidisz, co by艂o przyczyn膮 powstawania i tworzenia 偶ydowskich bibliotek ludowych. Przedb贸rz mia艂 je dwie: jedna zwi膮zana z Kultur Verein zwan膮 Sholom Aleichem by艂a pod wp艂ywem komunist贸w, drug膮 organizacji Mizrahi . Kultur Verein mia艂 tak偶e czynne k贸艂ko dramatyczne powsta艂e w 1930 roku. Historia bankowo艣ci w Przedborzu rozpoczyna si臋 w 1930. Ignacy Witek wraz z innymi dzia艂aczami za艂o偶yli „Kas臋 Stefczyka”. Biuro Kasy mie艣ci艂o si臋 na ul. Warszawskiej 10 i s膮siadowa艂o ze Sp贸艂dzielni膮 Spo偶ywc贸w „Jedno艣膰”. Prawdopodobnie w tym w艂a艣nie czasie dzia艂a艂a tam kolejna przedborska biblioteka.
Tak偶e ksi臋偶a przedborscy dbali o rozw贸j intelektualny mieszka艅c贸w. Przed II wojn膮 艣wiatow膮 istnia艂a biblioteka parafialna. W 1960 roku przyby艂 do Przedborza ks. kan. Wac艂aw Tomczyk, kt贸ry posiada艂 r贸wnie偶 zami艂owanie do ksi膮偶ek. W jednej z sal wikariatu na ul. Kieleckiej otworzy艂 bibliotek臋. By艂a to biblioteka ma艂a, nigdzie nie zarejestrowana. Po jego odej艣ciu przez kr贸tki okres zajmowa艂a si臋 ni膮 m艂odzie偶 nale偶膮ca do organizacji ko艣cielnych.
Do dzi艣 przetrwa艂a tylko jedna biblioteka. S艂u偶y swym mieszka艅com od lat i miejmy nadziej臋, 偶e b臋dzie s艂u偶y艂a jak najd艂u偶ej.

 

Joanna B臋dkowska