Dokument zamieszczony poniżej jest potwierdzeniem zamiany połowy cła w Przedborzu na folwark Jajkowski w Starym Lelowie. Zamiany tej dokonali Przedbor Marzecz (Marzec) z Kraszowic (Kraszewic) z Mikołajem wójtem lelowskim.

Potwierdzenia tego dokonał sąd ziemski sieradzki w osobach sędziego Jakuba z Kruszewa oraz podsędka Stanisława z Parzniewic.

Jak podaje Adam Boniecki w "Herbarzu polskim", tom XII z roku 1908, Przedbor Marzecz mógł być przodkiem rodziny Kraszewskich z Kraszewic w powiecie radomszczańskim. Imię oraz położenie dóbr może wskazywać na jego pochodzenie z rodu Zadorów. W roku 1437 prowadził  sprawy w Radomsku a w 1440 w Krakowie. Pod rokiem 1451 wymieniony jest jako właściciel części wsi Wola Chełmska i w roku 1453 jako sołtys wsi Lipie.

O wiele więcej wiemy na temat wójta Lelowa, który był drugą stroną zamiany. Mikołaj Szawer był wójtem dziedzicznym, synem Stanisława. W roku 1434 został on nobilitowany przez króla Władysława Jagiełłę. Król nagrodził go nobilitacją za zasługi jakie poniósł w czasie wojny z Krzyżakami. Walczył przeciwko nim zapewne tak jak większość Małopolan u boku czeskich taborytów. Król nadał Mikołajowi herb i zawołanie Pogoń.

Dokument ten dostarcza nam informację, iż najwidoczniej nie całe cło mostowe z Przedborza przypadało Kolegiacie na Kleparzu w Krakowie, lecz tylko jego część. Reszta pozostawać musiała w prywatnych rękach.

Akt potwierdzający zamianę spisano na pergaminie. Wymiary 29 cm x 13,5 cm. Dokument napisano w Radomsku 11 stycznia 1429 roku. Pod dokumentem znajduje się pieczęć o średnicy 2,7 cm i jest pieczęcią sędziego Jakuba z Kruszewa i jest na niej prawdopodobnie przedstawione wyobrażenie Gryfa.

Paweł Zięba

Autor jest członkiem Towarzystwa Miłośników Przedborza